ΡΑΝΙΑ ΤΣΟΧΑΤΖΗ Η Μουσική ‘’ακοή ‘’ και το ‘’μουσικό αυτί ‘’

Share:
ΡΑΝΙΑ ΤΣΟΧΑΤΖΗ
Η Μουσική ‘’ακοή ‘’ και το ‘’μουσικό αυτί ‘’
Πολλές φορές έρχεται στα χείλη όλων εκείνων που αποφεύγουν τη μουσική, η φράση: ‘’ δεν καταλαβαίνω από μουσική, δεν έχω αυτί’’ ή ‘’ δεν αντέχω τις συναυλίες, δεν έχω μουσικό αυτί’’. Αυτή η τόσο συνηθισμένη δικαιολογία είναι ίσως ένα από τα πιο μεγάλα λάθη, γιατί το αυτί στην ακρόαση της μουσικής δεν παίζει τόσο σπουδαίο ρόλο όσο φαίνεται.
Ας δούμε για λίγο τι είναι ακριβώς η ακοή και ποιος είναι ο ρόλος της. Η πιο τέλεια ακοή επιστημονικά ονομάζεται απόλυτη ακοή. Ο άνθρωπος που γεννήθηκε με το χάρισμα αυτό, αναγνωρίζει με ακρίβεια το ύψος κάθε φθόγγου κι αν είναι μουσικά μορφωμένος, μπορεί να ονομάσει τον κάθε φθόγγο και να τον γράψει με νότες. Ένα τέτοιο ταλέντο απόλυτης ακοής έχουν επίσης πολλοί άνθρωποι, αλλά πολλές φορές το αγνοούν τελείως. Για τον μαέστρο, που χρειάζεται να διευθύνει μια μεγάλη ορχήστρα ή τους τραγουδιστές της όπερας, η τέλεια ακοή είναι προϋπόθεση για τη δουλειά τους.
Όμως τι είναι για μας αναγκαίο; Η απόλυτη ακοή δεν είναι καθόλου απαραίτητη για την ακρόαση της μουσικής. Ο ακροατής στο κοντσέρτο δεν παρατηρεί το ύψος των μουσικών φθόγγων, μα παρακολουθεί τη μουσική εκδήλωση σαν σύνολο, σαν συγκίνηση και γι’ αυτό δε χρειάζεται απόλυτη ακοή.
Ακόμα είναι γνωστό πως εκείνοι οι μουσικοί που διαθέτουν τέτοιο αυτί, καμιά φορά παραπονιούνται για το χάρισμά τους. Αν πχ. τύχει να πάνε σε κάποιο κοντσέρτο, πιάνουν και το παραμικρό φάλτσο, αυτό που οι άλλοι δεν παρατηρούν. Τέλος, το αυτί τους τραβάει την προσοχή από την όλη μουσική συγκίνηση και δεν τους αφήνει να τη ζήσουν.
Το συνηθισμένο είδος ακοής, είναι αυτό που ονομάζεται ‘’σχετική ακοή’’ και που μ’ αυτή είναι οπλισμένος ο καθένας από μας. Είναι η ακοή που ξεχωρίζει καθαρά τις διαφορές ανάμεσα στους διάφορους φθόγγους, χωρίς όμως να καθορίζει ακριβώς το ύψος του. Αυτή είναι η σχετική ακοή, που την έχουν τα 80% των ανθρώπων. Όμως και στους δυο τύπους ακοής παίζει σημαντικό ρόλο όχι μόνο η ίδια η ακοή, αλλά και η μουσική μνήμη, η πείρα και η εξάσκηση. Πολλοί άνθρωποι ακούνε πολύ καλά, όμως δεν έχουν ανεπτυγμένη την ικανότητα να θυμούνται μια μελωδία. Με την τακτική εξάσκηση, μπορεί σε μεγάλο βαθμό, να τελειοποιηθεί και να σταθεροποιηθεί η ακοή. Το ενεργητικό ενδιαφέρον για τη μουσική, ζωντανεύει και την ικανότητα της μνήμης.
Μια άλλη κατηγορία ανθρώπων, είναι εκείνοι που έχουν την ικανότητα λίγο, πολύ της σχετικής ακοής, όμως τους λείπει η ικανότητα να εκφραστούν μουσικά. Όμως σε κάθε περίπτωση κι αυτοί οι άνθρωποι είναι ικανοί να ακούνε μουσική. Δεν τους λείπει η δυνατότητα να νιώσουν βαθιά καλλιτεχνική συγκίνηση και να ωφεληθούν από μια συναυλία, μια όπερα, ένα τραγούδι.
Την τελευταία κατηγορία την αποτελεί μια μικρή ομάδα ανθρώπων.
Η ακοή τους είναι παραμορφωμένη ή έχουν αυτό που λέμε αμουσία. Είναι η απόκλιση της ακοής από το φυσιολογικό επίπεδο. Σ’ αυτούς τους ανθρώπους λείπει μερικά ή ολικά η ικανότητα ν’ αντιλαμβάνονται το μουσικό λόγο. Μόνο αυτοί οι άνθρωποι δεν μπορούν να χαρούν τη μουσική ομορφιά. Μονάχα γι’ αυτούς μπορούμε να πούμε πως δεν έχουν ‘’μουσικό αυτί’’.
Έτσι διαπιστώνουμε πως τα 95% των ανθρώπων έχουν πολύ καλή ακοή κι έτοιμη να δεχθεί τη μουσική, έστω αν σε άλλους είναι απόλυτη, σε άλλους σχετική, καλύτερη ή χειρότερη. Όμως η απόλαυση της μουσικής, δεν είναι αποκλειστικό πρόβλημα του οργάνου της ακοής. Αυτό είναι μόνο ‘’ ο μεσάζοντας ‘’.
Το καλλιτεχνικό αισθητήριο, η απόλαυση, η συμμετοχή την ώρα της συναυλίας, όλα είναι καρποί άλλης διαδικασίας: της ψυχικής-πνευματικής διαδικασίας για τη δημιουργία μουσικού αισθητηρίου, που την κάνει το νευρικό μας σύστημα, πρώτα απ’ όλα ο εγκέφαλος.
Το αυτί, είναι μόνο ο οδηγός, δίνει την ώθηση που μετά το νευρικό μας σύστημα την επεξεργάζεται σε αισθητήριο. Για την παρακολούθηση της μουσικής όμως, είναι πολύ σημαντικό το αισθητήριο, πιο σημαντικό απ’ όλα, η προετοιμασία του εσωτερικού μας κόσμου. Στην προετοιμασία αυτή το πιο σημαντικό στοιχείο είναι η αγωγή στη μουσικότητα. Η ικανότητα της μουσικότητας, υπάρχει σε μας από τα βρεφικά μας χρόνια.
Πρώτα απ’ όλα η ίδια η γλώσσα, η μελωδικότητα στην ομιλία, διαμορφώνουν από τα βρεφικά χρόνια τις ακουστικές και ψυχικές ιδιότητες του παιδιού. Το μωρό, ξεχωρίζει καλά την ήρεμη από τη θυμωμένη φωνή, το γλυκό νανούρισμα από το μάλωμα. Αλλά και μετά στη ζωή υπάρχουν τα κίνητρα, το ράδιο, οι χορευτικές βραδιές, το τραγούδι, η μουσική των κινηματογραφικών ταινιών και τόσα άλλα. Με λίγα λόγια, υπάρχει ολόκληρο σύστημα από μουσικές εκδηλώσεις που φέρνει η ζωή μαζί της σε κάθε περιβάλλον. Αν αφεθούν όλα στην τύχη, αν δεν υπάρξει καμιά συνειδητή προσπάθεια, τότε η ακοή μας, το αισθητήριο της μουσικής, πέφτουν στην απόλυτη επίδραση της εμπειρίας.
Αν οι γονείς στην διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους τα καταφέρνουν ενεργητικά να επεμβαίνουν, τότε γρήγορα θ’ αναπτύξουν τις πνευματικές ικανότητές τους και θα τα κάνουν όχι μόνο ν’ ακούνε με προσοχή κι ευχαρίστηση τη μουσική, μα και να την επαναλαμβάνουν με το τραγούδι τους. Έτσι, προετοιμάζονται για το μέλλον άνθρωποι ικανοί για παραπάνω μουσική μόρφωση, για παραπάνω ανάπτυξη του μουσικού αισθητηρίου τους. Όλα βέβαια δεν εξαρτώνται από την παιδική ηλικία. Πολλοί από μας δεν είχαμε στα παιδικά μας χρόνια αρκετές ευκαιρίες για να έρθουμε σε επαφή με τη μουσική. Τίποτα όμως δεν είναι οριστικά χαμένο. Διαθέσιμη ενέργεια έχει ο κάθε άνθρωπος, χρειάζεται μόνο να έχει υπομονή και θέληση για την τελειοποίησή του.
Χρησιμοποιούνται δυο δρόμοι: η παθητική και η ενεργητική κατάκτηση της μουσικότητας. Ακούμε τακτικά μουσική, παρακολουθούμε κοντσέρτα, συναυλίες, όπερες κλπ. Η τακτική ακρόαση μας μαθαίνει να ξεχωρίζουμε, μας απαλύνει τη μουσική μας αίσθηση, μας δημιουργεί την πρώτη πείρα από τον κόσμο της μουσικής. Αυτή η πρακτική εξάσκηση στην ακρόαση δεν έχει μονάχα αποτελέσματα στην ψυχική διαδικασία, μα και στο ίδιο το όργανο της ακοής που βαθμιαία τελειοποιείται και γίνεται πιο ευαίσθητο.
Αυτός είναι ο δρόμος της παθητικής τελειοποίησης, ο δρόμος της ακρόασης. Ο δρόμος της ενεργητικής τελειοποίησης είναι πολύ σημαντικός. Αρκεί το πιο απλό, χωρίς επιτήδευση, αρκεί να ξεπεραστούν οι πρώτοι φόβοι και να πλουτίσουμε τη ζωή μας με το πρώτο τραγούδι μας. Να μάθουμε μερικά απ’ έξω κι ας είναι λαϊκά ή άριες ή όπερες. Γρήγορα θ’ ανακαλύψουμε ποια μουσική μελωδία εκφράζει καλύτερα τη χαρά μας, τη λύπη, το θυμό μας κλπ. Θ’ αποκτήσουμε ταυτόχρονα ακόμα μεγαλύτερη κατανόηση για κάθε είδος μουσικής. Φυσικά πολύ καλύτερο θα είναι, αν κάποιος συνεχίσει τις προσπάθειές του και μάθει να παίζει κάποιο μουσικό όργανο.
Θα ήταν λάθος όμως αν ισχυριζόμασταν ότι μόνο όποιος παίζει κάποιο όργανο ή τραγουδάει μπορεί να καταλάβει τη μουσική. Ένας τέτοιος άνθρωπος βέβαια, θα μπορεί να παρακολουθήσει ευκολότερα και πιο γρήγορα τη μουσική δημιουργία. Ο κάθε άνθρωπος όμως μπορεί να εμπλουτιστεί με την ομορφιά της. Αρκεί να έχει ενδιαφέρον γι’ αυτή, να είναι ευαίσθητος και να έχει συγκέντρωση όταν την ακούει. Το πιο σημαντικό απ’ όλα είναι η Θέληση!!
Ράνια Τσοχατζή
Ντέμη Ρούσσα
administrator